Wirusowe zapalenie wątroby typu jest wywoływane przez wirus HCV (Hepatitis C Virus). Na całym świecie zakażonych HCV jest około 170 milionów osób, czyli 3% populacji światowej (dla porównania - wirusem HIV zakażonych jest około 40 milionów ludzi na świecie) i każdego roku na całym świecie zakaża się wirusem HCV około 3-4 miliony kolejnych osób.
Wirusem HCV łatwiej się zakazić niż wirusem HIV!
Na największe ryzyko narażone są osoby mające do czynienia z krwią i preparatami krwiopochodnymi (pracownicy służby zdrowia, krwiodawcy, pacjenci, u których dokonywane są zabiegi medyczne związane z przerwaniem ciągłości tkanek). Źródłem zakażenia mogą być również przedmioty użytku codziennego takie jak: maszynki do golenia, nożyczki, szczoteczki do zębów. Do zakażeń w przypadku zabiegów medycznych dochodzi wyłącznie wtedy, gdy nie są przestrzegane zasady higieny, a sprzęt medyczny jest nieodpowiednio wysterylizowany lub gdy sprzęt jednorazowego użytku, wbrew zaleceniom, jest wykorzystywany wielokrotnie. Obarczone ryzykiem są także zabiegi stomatologiczne i kosmetyczne. Stosunkowo rzadko występują przypadki zakażenia dziecka przez matkę (zakażenia okołoporodowe). Częściej do zakażenia dochodzi drogą kontaktów seksualnych tzw. wysokiego ryzyka (często, z wieloma partnerami), które mogą powodować krwawienie lub podczas kontaktów płciowych w czasie menstruacji. Warto pamiętać, że w wielu przypadkach nie udaje się określić sposobu zakażenia wirusem HCV.
Nie można zarazić się (lub przenieść zakażenia) na drodze kichania, kaszlu, pocałunków, uzywania tych samych sztućców i talerzy, korzystania z tej samej łazienki lub toalety, ani podczas innych, zwykłych codziennych czynności. Jeśli osoba zakażona wirusem HCV przestrzega podstawowych zasad higieny, nie stanowi wówczas zagrożenia dla osób z najbliższego grona.
Wirus zapalenia wątroby typu C może zostać wykryty już po około 1-2 tygodniach od momentu zakażenia. We krwi można wówczas wykryć obecność materiału genetycznego (RNA) wirusa HCV. Ponieważ jednak w tym okresie najczęściej nie występują żadne objawy skłaniające do wykonania tego typu badania, przypadki wykrycia wirusa są niezwykle rzadkie.Pierwsza fazy choroby tzw. faza ostrego zapalenia wątroby typu C trwa około 6 miesięcy. W okresie tym u chorych najczęściej nie występują żadne objawy choroby, chociaż proces uszkodzenia wątroby może postępować. Jedynie jedna trzecia zakażonych osób odczuwa jakiekolwiek objawy, które są często miernie nasilone i nie sugerują choroby związanej z wątrobą (np. bóle mięśniowo-stawowe, osłabienie). Po 8 - 10 tygodniach od zakażenia w organizmie chorego pojawiają się przeciwciała anty-HCV, które są odpowiedzią układu odpornościowego na zakażenie. W tym okresie u niektórych osób (około 15-30%) dochodzi do wyeliminowania wirusa bez leczenia. Dowodem przebytego zakażenia są wówczas obecne we krwi przeciwciała anty-HCV. U 80% chorych nie dochodzi jednak do eliminacji wirusa w ostrej fazie choroby i zakażenie przechodzi w fazę przewlekłą. U części zakażonych osób pojawiają się pierwsze objawy choroby takie jak nudności, bóle stawów i mięśni, przewlekłe zmęczenie, trudności w koncentracji, uczucie niepokoju lub depresja. Jednak większość chorych nie odczuwa dolegliwości i nie ma poczucia choroby. Niezależnie od tego wirus pozostaje aktywny i nadal namnaża się w wątrobie. Prowadzi to do zapalenia wątroby i podwyższenia aktywności enzymów wątrobowych we krwi. Postępujące uszkodzenie wątroby (włóknienie) może nasilać się i po dłuższym czasie doprowadzić do marskości wątroby. W stadium marskości prawidłowa tkanka wątroby zostaje zastąpiona tkanką łączną, co powoduje zakłócenie ważnych funkcji narządu związanych z trawieniem i odtruwaniem organizmu.
Marskość wątroby rozwija się u około 20% chorych zakażonych HCV. Rzadko (u 1-5% chorych) w marskiej wątrobie może rozwinąć się rak wątrobowokomórkowy. Przypadki wirusowego zapalenia wątroby typu C różnią się znacznie pod względem czasu, w którym dochodzi do pogorszenia czynności wątroby. Postępu choroby nie można dokładnie przewidzieć. U niektórych osób po 20 lub nawet 30 latach zakażenia stwierdza się niewielkiego stopnia uszkodzenie wątroby, podczas gdy u innych już po 10 latach lub wcześniej dochodzi do rozwoju marskości. Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby jest najczęstszą przyczyną przeszczepiania wątroby. Należy podkreślić, że nie zawsze HCV powoduje postęp choroby w kierunku marskości i raka wątroby. Jest to jednak groźna choroba zakaźna, którą nie jest łatwo wykryć.
HCV ma budowę sferyczną o średnicy cząsteczki ok. 50 nm pokrytej otoczką Cząsteczki wirusa mają różną gęstość. W surowicy człowieka zakażonego HCV są między innymi cząstki o zróżnicowanej gęstości: wyższej (powiązane z gammaglobulinami) i niższej (przyłączane do lipoprotein o niskiej gęstości, LDL). Połączenia te mogą to umożliwiać wejście HCV do komórki wątroby oraz blokować oddziaływanie przeciwciał neutralizujących. Porównanie właściwości obu form HCV wykazało, iż przy takim samym stężeniu cząsteczek wirusa te związane z LDL są o wiele bardziej zakaźne niż cząstki o wysokiej gęstości.
Materiał genetyczny HCV tworzy jednoniciowy, liniowy RNA (9,5 kb). Genotyp wirusa określa się na podstawie badania krwi. Rodzaj genotypu nie ma wpływu na przebieg choroby, lecz ma znaczenie dla sposobu leczenia. Istnieje 6 odmian wirusa HCV zwanych genotypami i oznaczonych cyframi od 1 do 6:
- genotyp 1- występuje głównie w Europie i Ameryce Płn. Zakażenia tym typem wirusa stanowią około 70% wszystkich przypadków zakażeń HCV. Jest to postać trudniejsza do leczenia. W Polsce większość osób zakażonych wirusem typu C ma genotyp 1b (70-80%).
- genotypy 2 i 3 są łatwiejsze w leczeniu i występują u około 30% zakażonych HCV w Europie i Ameryce Płn., w Polsce - u około 16-20% chorych.
- genotyp 4 - występuje najczęściej na Bliskim Wschodzie i w Afryce i podobnie jak genotyp 1 wymaga długiej terapii.
- genotyp 5 i 6 - występują znacznie rzadziej. Podobnie jak genotypy 1 i 4 wymagają długiej terapii.
przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu C!
Jedyną formą uniknięcia zakażenia HCV jest profilaktyka!
Aby zminimalizować ryzyko zakażenia należy przede wszystkim pamiętać o podstawowych zasadach higieny i unikać miejsc oraz sytuacji, co do których istnieje podejrzenie, że mogą stanowić potencjalne źródło wirusa HCV. Istotne jest przemyślenie i nauczenie się zasad życia, które pozwoli na zminimalizowanie ryzyka przeniesienia chorób poprzez krew. Drogi przenoszenia tych wirusów i zasady postępowania aby się nie zarazić powinny być zatem rygorystycznie przestrzegane, a przede wszystkim znane każdemu!
