---

                                                                                                          

Plecy wklęsłe są wadą odcinka lędźwiowego kręgosłupa. W odcinku tym u osób zdrowych występuje wygięcie kręgosłupa do przodu. Pogłębienie tego wygięcia, czyli hiperlordoza lędźwiowa, to właśnie plecy wklęsłe.

 

Sylwetkę dziecka z plecami wklęsłymi charakteryzuje:

• pogłębiona lordoza lędźwiowa, 
• zwiększone przodopochylenie miednicy,
• uwypuklenie pośladków.

Plecy wklęsłe podobnie jak plecy okrągłe mogą być wadą wrodzoną lub nabytą. Spośród wad nabytych najczęściej obserwuje się plecy wklęsłe na tle dystonii mięśniowej.

Dystonię mięśniową w plecach wklęsłych charakteryzuje nadmierne napięcie i często przykurcz mięśni:

• prostownika grzbietu odcinka lędźwiowego,
• czworobocznego lędźwi,
• biodrowo-lędźwiowego,
• prostego uda.

Mięśniami osłabionymi i rozciągniętymi są:

• mięśnie brzucha (zwłaszcza mięsień prosty brzucha),
• mięśnie pośladkowe wielkie,
• mięśnie kulszowo-goleniowe.

Korygowanie pleców wklęsłych, uwzględniając trójtorowość metod postępowania korekcyjnego, powinno odbywać się według następującego schematu:

Uświadomienie dziecku i rodzicom istnienia wady i związanych z tym zagrożeń. Najważniejszym celem jest przekonanie i zachęcenie dziecka do podjęcia trudu pracy korekcyjnej. Dziecko powinno stać się podmiotem procesu korekcyjnego, a nie przedmiotem poddanym korekcyjnej "obróbce". Także rodzice powinni aktywnie włączyć się do walki o poprawę postawy ciała swojego dziecka, zapewniając mu optymalne, sprzyjające korekcji wady warunki życia.

Zapewnienie optymalnych warunków toru środowiskowego.
Obejmuje ono:

• nie przeciążanie dziecka nauką i pracą,
• zapewnienie odpowiednich warunków pracy (biurko, krzesło, ławka szkolna, oświetlenie),
• zapewnienie odpowiedniej ilości i warunków snu,
• prawidłowe odżywianie,
• ćwiczenia korekcyjne w domu.

Rozciąganie mięśni przykurczowych.
Rozciąganie mięśni przykurczonych, podobnie jak w przypadku pleców okrągłych, rozpoczynamy od ćwiczeń rozciągających biernie i stopniowo włączamy ćwiczenia rozciągające czynnie.
Ponadto należy pamiętać, że:

• przy rozciąganiu mięśni prostownika grzbietu odcinka lędźwiowego i mięśni czworo bocznych lędźwi istnieje niebezpieczeństwo pogłębienia kifozy piersiowej. Pogłębiona lordoza lędźwiowa przez kompensację może powodować zwiększenie kifozy piersiowej. Kompensacja ta jest niekorzystna i należy jej przeciwdziałać. Powinno się zabezpieczyć odcinek piersiowy kręgosłupa przed pogłębianiem kifozy piersiowej lub wyrównywać to niekorzystne oddziaływanie ćwiczeniami wyprostnymi odcinka piersiowego;
• w ćwiczeniach rozciągających mięśnie bidrowo-lędźwiowe i proste uda należy zadbać o stabilizację przyczepu górnego tych mięśni, aby oddalenie przyczepu dolnego nie powodowało pogłębienia lordozy lędźwiowej. Stabilizację tę najłatwiej osiągnąć przez zgięcie jednej nogi w stawie biodrowym (przyciągnięcie kolana jednej nogi do klatki piersiowej). Pozycja ta stabilizuje przyczepy znajdujące się na odcinku lędźwiowym kręgosłupa i na miednicy. Zwiększając wyprost w stawie biodrowym nogi przeciwnej oddalamy przyczepy dolne mięśni biodrowo-lędźwiowego i prostego uda rozciągając je.

Nauka przyjmowania pozycji skorygowanej.
Zlikwidowanie przykurczów mięśni piersiowych i zębatych przednich umożliwia dziecku przyjęcie poprawnej postawy.
Ucząc dziecko przyjmowania takiej pozycji należy pamiętać, że:

• zaczynamy od przyswojenia dziecku korekcji cząstkowych - lokalnych (ustawienie głowy, cofnięcie barków, zmniejszenie kifozy piersiowej, uwypuklenie klatki piersiowej), a następnie przez ich łączenie dążymy do osiągnięcia korekcji całościowej - globalnej,
• naukę rozpoczynamy od pozycji odciążających kręgosłup od ucisku osiowego (leżenia, klęki podparte) i stopniowo przechodzimy do siadu i stania,
• umożliwiamy początkowo kontrolę postawy przez przyleganie ciała do stałej płaszczyzny (podłoga ściana), następnie kontrolę wzrokową w lustrze, na koniec przy wykorzystaniu czucia głębokiego.
  Naukę przyjmowania pozycji skorygowanej uważamy za zakończoną, gdy dziecko na polecenie "stań poprawnie" , potrafi przyjąć, choćby na chwilę pozycję skorygowaną.

Wzmacnianie mięśni osłabionych.
Wzmacnianie mięśni osłabionych powinno odbywać się w pozycji skorygowanej, to znaczy w pozycji zbliżenia ich przyczepów. Ponadto należy przestrzegać następujących zasad:

• przy plecach wklęsłych osłabione i rozciągnięte są wszystkie mięśnie brzucha, ale w szczególności prosty, a zwłaszcza jego część podpępkowa. Z tego względu przy wzmacnianiu mięśni brzucha jest preferowane sterowanie dołem (ruch nóg przy ustabilizowanym tułowiu). Przy doborze ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha należy pamiętać o tzw. bezpiecznym kącie pracy. Jest to taki kąt uniesienia nóg, przy którym nie występuje lordoza lędźwiowa. Jeżeli w pozycji leżenia na plecach unosimy proste nogi, to początkowo bardzo mocno wygina się odcinek lędźwiowy. Wygięcie to na ogół zanika przy kącie między nogami a podłogą około 45 stopni. Aby nie pogłębiać lordozy lędźwiowej należy w tym ćwiczeniu unieść nogi powyżej kąta 45 stopni. Kąt 45 stopni jest przeciętną wartością bezpiecznego kąta pracy i należy go zawsze znajdować indywidualnie.
• większość ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha powoduje równoczesne wzmacnianie w pozycji zbliżenia przyczepów mięśni biodrowo-lędźwiowych i prostych uda. To szkodliwe dla pleców wklęsłych oddziaływanie należy kompensować większą ilością ćwiczeń rozciągających mięśnie bidrowo-lędźwiowe i proste uda.
• w doborze ćwiczeń wzmacniających mięśnie pośladkowe i kluszowo-goleniowe trzeba uwzględnić fakt, że zakres wyprostu w stawie biodrowym nie przekracza kąta 10-15 stopni. Uniesienie nóg w leżeniu na brzuchu powyżej tego kąta powoduje przekroczenie zakresu wyprostu w stawie biodrowym i ruch odbywa się przez pogłębienie wygięcia lordotycznego odcinka lędźwiowego, co przy plecach wklęsłych będzie pogłębianiem wady. Dlatego wzmacniając mięśnie pośladkowe i kulszowo-goleniowe nie można przekraczać 10-15 stopni wyprostu w stawie biodrowym.

Utrwalenie nawyku postawy prawidłowej.
Zadanie to powinno się realizować nie tylko na lekcjach gimnastyki korekcyjnej, lecz również w domu i w szkole. Dziecku powinno się stale przypominać o konieczności korekcji postawy. Coraz dłuższe, kontrolowane przebywanie w postawie poprawnej, możliwe dzięki coraz silniejszym mięśniom postularnym, z czasem doprowadza do automatyzacji odruchu podstawy skorygowanej. Gdy dziecko zaabsorbowane czynnościami dnia codziennego, zabawą czy grą utrzymuje już nową, poprawną postawę, można uważać, że proces korekcji został zakończony.